Tim mạch Việt Đức

Hiện Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức là đơn vị duy nhất có phòng can thiệp, phẫu thuật tim mạch hybrid tại Việt Nam (ảnh do bệnh viện cung cấp).

Ca phẫu thuật “nghẹt thở”

Giữa tháng 8/2013, Khoa Phẫu thuật tim mạch và lồng ngực (Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức) tiếp nhận bệnh nhân N.V.T (67 tuổi, quê Hải Phòng) trong tình trạng bị phồng động mạch chủ bụng và phồng quai động mạch chủ ngực, nguy cơ tử vong rất cao. Bệnh nhân đã được hội chẩn tại một bệnh viện khác, chỉ định mổ thay đoạn mạch nhân tạo động mạch chủ ngực, đặt stent. Chỉ định ngắn gọn là thế nhưng thực tế lại rất phức tạp. Nếu phẫu thuật thay hết động mạch, bệnh nhân phải giảm hoặc ngừng cấp máu cho nhiều cơ quan trong cơ thể khi mổ. Với thể trạng rất yếu, khả năng bệnh nhân sẽ không chịu được cuộc đại phẫu trong 12 tiếng đồng hồ, nguy cơ rủi ro, tử vong do sốc là rất cao.

Trong trường hợp bệnh nhân T được stent thông thường (hình dung như đoạn bắc cầu với 2 đầu cầu), tối thiểu phải điểm tỳ khoảng 1,5cm mới có thể đặt được đoạn stent graft. Nhưng với bệnh nhân này, đầu dưới của điểm bắc cầu chỉ có 1cm. Hàng loạt khó khăn bày ra trước mắt. Nếu 1cm đó “kích” quá, bác sĩ đặt lấn sâu hơn vào động mạch thân tạng, đầu ống stent graft sẽ bịt luôn các mạch máu nuôi ổ ruột gây thối ruột, bệnh nhân sẽ tử vong. Trong khi đó, kết quả chụp X- quang tim phổi cho thấy đoạn mạch ở quai động mạch chủ phồng lớn hơn, có nguy cơ dọa vỡ. Khó khăn chồng chất khó khăn.

12h đêm, PGS.TS Nguyễn Hữu Ước, Trưởng khoa Phẫu thuật tim mạch và lồng ngực được các đồng nghiệp báo tin về ca bệnh này. Ngay lập tức, ông tới bệnh viện, mở hồ sơ xem xét, tính toán. “Quả thật là ca bệnh rất khó, phức tạp. Nếu cho bệnh nhân ra về, nguy cơ tử vong trong 1 – 2 ngày sau là rất cao. Chỉ còn một cách là phải tiến hành song song hai kỹ thuật: Vừa phẫu thuật, vừa can thiệp mạch đặt stent gralf bịt khối phồng ở dưới chỉ trong giới hạn 1cm cho phép. Kết quả, ca phẫu thuật đã thành công, chỉ 5 ngày sau bệnh nhân được ra viện. Nếu với ca phẫu thuật thông thường, bệnh nhân phải nằm hồi sức ít nhất 3 tháng với 2/3 thời gian thở máy. Chi phí cho ca mổ, cộng với chi phí người nhà chăm sóc sau mổ trong 3 tháng trời đó, có khi lên tới tiền tỉ, nhưng với phương pháp hybrid, chi phí hết 300 - 500 triệu đồng ”, PGS.TS Nguyễn Hữu Ước nhớ lại.

Bệnh nhân T là một trong số 11 ca bệnh phồng động mạch chủ có chỉ định hybrid đã được cứu sống thành công bởi các bác sĩ tại Bệnh viện Hữu nghị Việt – Đức tính từ tháng 9/2012 đến nay. Đến thời điểm này, hybrid đã trở thành kỹ thuật thường quy tại khoa.

Tiết kiệm chi phí, khả năng hồi phục cao

PGS.TS Nguyễn Hữu Ước chia sẻ, có bốn phương pháp chính điều trị các bệnh lý tim mạch là: Nội khoa (dùng thuốc), ngoại khoa (phẫu thuật), can thiệp tim mạch, can thiệp kết hợp phẫu thuật tim mạch (hybrid). Tại Việt Nam, điều trị nội khoa, ngoại khoa là hai phương pháp truyền thống, can thiệp tim mạch là một lĩnh vực tuy mới nhưng đã có những bước phát triển đáng kể.

Về hybrid, PGS.TS Nguyễn Hữu Ước cho biết: Hybrid là kết hợp hai kỹ thuật cao cùng một thời điểm, trên cùng một vật thể để giải quyết hai mặt vấn đề. Thuật ngữ này được dùng cho mọi ngành, nghề. Khái niệm này đang được dùng nhiều nhất trong ngành y tế, khi kết hợp đồng thời hai kỹ thuật: Phẫu thuật và can thiệp tim mạch. Y văn thế giới ghi nhận, thuật ngữ hybrid lần đầu tiên được nhắc đến từ năm 1960, nhưng phải đến những năm 1970, ca đầu tiên áp dụng hybrid mới được tiến hành. Ở Việt Nam, thuật ngữ này được hiểu một cách bài bản, thật sự chỉ mới từ 5-7 năm gần đây. Đến nay, Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức là đơn vị duy nhất có phòng can thiệp, phẫu thuật tim mạch hybrid tại Việt Nam.

“Phương pháp này mang lại nhiều lợi ích to lớn như trong tình huống bệnh nhân có thương tổn tim mạch từ hai vị trí khác nhau (đa thương tổn). Việc kết hợp can thiệp - phẫu thuật sẽ giảm số lần mổ cho bệnh nhân, tiết kiệm thời gian, chi phí nằm viện và hiệu quả điều trị cao hơn,” PGS.TS Nguyễn Hữu Ước nhấn mạnh.

Một ca bệnh khác được thực hiện cap thiệp - phẫu thuật tim mạch thành công được PGS.TS Nguyễn Hữu Ước dẫn chứng. Bệnh nhân này bị chấn thương nặng sau tai nạn với chấn thương dập, vỡ gan, vỡ động mạch chủ. Sau khi được can thiệp - phẫu thuật tim mạch, sau 10 ngày bệnh nhân đã xuất viện khỏe mạnh. “Ca này nếu được phẫu thuật thông thường, tỷ lệ tử vong 99%. Nếu có sống được, thời gian hậu phẫu ít nhất 4 - 5 tháng nằm viện, chi phí vài trăm triệu. Nhưng nhờ được áp dụng phương pháp này, vừa cho phép can thiệp, vừa làm phẫu thuật cùng một thời điểm nên cơ hội hồi phục tốt hơn”, PGS.TS Nguyễn Hữu Ước cho biết.

Phương pháp này cũng đặc biệt có ý nghĩa với những bệnh nhân mắc các bệnh nặng mà chỉ một kỹ thuật không thể giải quyết được. Nhóm bệnh thứ 2 là bệnh nhân có thể làm phẫu thuật để được cứu chữa, nhưng phẫu thuật trực tiếp vào vùng thương tổn thì quá sức cho họ (do thể trạng sức khỏe kém, suy đa tạng, tổn thương đa tạng...), xác suất rủi ro quá cao.

Tại Bệnh viện Hữu nghị Việt - Đức, hệ thống can thiệp tim mạch hybrid đã được ứng dụng từ đầu năm 2013. Đến nay, sau gần 3 năm đưa vào sử dụng, Phòng Can thiệp tim mạch hybrid đã được chỉnh trang, hoàn thiện với diện tích 70m2, hệ thống máy móc tân tiến, đảm bảo điều kiện kiểm soát nhiễm khuẩn, cách ly và đã thực hiện kỹ thuật can thiệp tim mạch an toàn cho hơn 100 bệnh nhân, với nhiều thể bệnh, nhiều kỹ thuật rất đa dạng và phức tạp gồm cả bệnh tim bẩm sinh, bệnh tim người lớn, bệnh động mạch chủ, bệnh mạch máu ngoại vi…

Phương pháp đòi hỏi sự phối hợp đồng bộ

Là một trong số ít những người tiên phong, mở đường đưa hybrid vào Việt Nam, PGS.TS Nguyễn Hữu Ước cho biết, để thực hiện được phương pháp này, đòi hỏi rất nhiều yếu tố. Ngoài ý chí, quyết tâm phải đưa được phương pháp mới mẻ này để cứu chữa được nhiều ca bệnh phức tạp, khó khăn, thì yếu tố cơ sở hạ tầng, trang thiết bị cũng phải đảm bảo để có thể phối hợp, vừa thực hiện can thiệp, vừa phẫu thuật được. Trang thiết bị ở đây không nhất thiết phải là đồ dùng đắt nhất bởi vai trò của máy can thiệp trong hybrid không phải là quá lớn. Vấn đề quan trọng nhất trong hybrid là các bộ phận, kỹ thuật cao như can thiệp, phẫu thuật phải điều phối, kết hợp nhịp nhàng với nhau.

Ngoài ra, để thực hiện được hybrid đòi hỏi phải có đơn vị ngoại khoa tim, mạch máu lớn, giỏi. Lâu nay, nhiều người vẫn thường bị ám ảnh bởi suy nghĩ, làm can thiệp tim mạch là phải nội khoa, chẩn đoán hình ảnh X-quang chứ không phải là của ngoại khoa. Do đó, cơ sở vật chất cho ngoại khoa để làm can thiệp tim mạch rất ít ỏi. Tại Việt Nam, Bệnh viện Hữu nghị Việt – Đức là đơn vị đầu ngành lớn nhất chuyên về ngoại khoa, lại có sự phối hợp về kỹ thuật phẫu thuật, đội ngũ phẫu thuật viên, can thiệp tim, mạch tiên tiến, nên khi triển khai phương pháp hybrid rất thuận lợi.

Thành công nhờ sự phối hợp nhịp nhàng

PGS.TS Nguyễn Hữu Ước – Trưởng khoa Phẫu thuật tim mạch và lồng ngực (Bệnh viện Hữu nghị Việt- Đức) giới thiệu về phương pháp hybrid trong phẫu thuật tim mạch. Ảnh: Chí Cường

PGS.TS Nguyễn Hữu Ước nhắc đi, nhắc lại rằng, trong phương pháp hybrid, sự phối hợp nhuần nhuyễn là yếu tố quyết định sự thành công. Ca bệnh được cứu sống không phải là thành quả của riêng một cá nhân nào, mà là thành công của cả tập thể. Trong 11 ca mắc bệnh lý phồng, đồng thời động mạch chủ được can thiệp thành công nhờ hybrid, có tới 5 ca là cấp cứu. Một lần nữa, việc phối hợp nhuần nhuyễn đã cứu sống được bệnh nhân.

PGS.TS Nguyễn Hữu Ước nhớ lại: “Tôi nhớ như in, cách đây không lâu, một trường hợp nhập viện cấp cứu bệnh lý tim mạch, được chỉ định hybrid, trong đó có đặt stent graft. Ống stent graft này được sản xuất ở nước ngoài, nhà phân phối lại ở một nước khác, không có sẵn ở Việt Nam. Mỗi người được chỉ định đặt ống stent graft lại có một kích cỡ khác nhau, nhà sản xuất không sản xuất đồng loạt, chỉ có một số cỡ cơ bản. Vậy là chúng tôi phải huy động mọi lực lượng, mối quan hệ, thậm chí cả người nhà để có thể tìm hàng, mua ngay một ống stent graft về từ kho hàng tại Singapore để về kịp đặt cho bệnh nhân ngay trong ngày. Nhờ đó, bệnh nhân được cứu sống, khỏe mạnh”.

Võ Thu/Báo Gia đình & Xã hộ